კომპანიის დაარსება საქართველოში - სრული გზამკვლევი

საქართველო დღეს წარმოადგენს ერთ-ერთ ყველაზე მიმზიდველ ქვეყანას ბიზნესის დასაწყებად როგორც ადგილობრივი, ისე უცხოელი მეწარმეებისთვის. ქვეყნის ბიზნეს გარემო გამოირჩევა დაბალი საგადასახადო განაკვეთებით, გამარტივებული ადმინისტრაციული პროცედურებითა და ლიბერალური საკანონმდებლო ბაზით, რაც მნიშვნელოვნად ამარტივებს კომპანიის დაფუძნებისა და ოპერირების პროცესს.

განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ საქართველოში ბიზნესის დაწყება თანაბრად ხელმისაწვდომია როგორც ქვეყნის რეზიდენტებისთვის, ასევე უცხო ქვეყნის მოქალაქეებისთვის. კანონმდებლობა არ აწესებს დისკრიმინაციულ ბარიერებს არარეზიდენტი მეწარმეებისთვის, რაც ხელს უწყობს უცხოური ინვესტიციების მოზიდვას და საერთაშორისო ბიზნეს აქტივობის ზრდას ქვეყანაში.

მსოფლიო ბანკის "Doing Business" რეიტინგში საქართველო სტაბილურად იკავებს მაღალ პოზიციებს ბიზნესის დაწყების სიმარტივის კუთხით. ეს განპირობებულია იმით, რომ ქვეყანაში მოქმედებს "ერთი ფანჯრის" პრინციპი, რაც საშუალებას აძლევს მეწარმეებს, მინიმალური დროისა და რესურსების დახარჯვით დაარეგისტრირონ საკუთარი ბიზნესი.

ამასთან, ციფრული ტექნოლოგიების განვითარებამ და სახელმწიფო სერვისების ელექტრონულმა ხელმისაწვდომობამ კიდევ უფრო გაამარტივა კომპანიის დაფუძნების პროცესი. დღეს შესაძლებელია პრაქტიკულად ყველა საჭირო პროცედურის ონლაინ განხორციელება, რაც მნიშვნელოვნად ზოგავს დროსა და რესურსებს.

მიუხედავად ამ უპირატესობებისა, მნიშვნელოვანია, რომ პოტენციურმა მეწარმეებმა კარგად გაიაზრონ ბიზნესის დაწყებასთან დაკავშირებული ყველა ასპექტი და წინასწარ მოამზადონ საჭირო დოკუმენტაცია. ეს დაეხმარებათ მათ, თავიდან აიცილონ შესაძლო გაუგებრობები და ეფექტურად წარმართონ კომპანიის დაფუძნების პროცესი.

სამართლებრივი ფორმის არჩევა

კომპანიის დაფუძნების პირველი და უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯია სამართლებრივი ფორმის სწორად შერჩევა. საქართველოს კანონმდებლობა რამდენიმე ორგანიზაციულ-სამართლებრივ ფორმას გვთავაზობს, რომელთაგან თითოეულს საკუთარი უპირატესობები და სპეციფიკა გააჩნია.

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება (შპს) წარმოადგენს ყველაზე პოპულარულ და მოქნილ ფორმას საქართველოში. მისი მთავარი უპირატესობაა პარტნიორების პასუხისმგებლობის შეზღუდვა კომპანიის კაპიტალში მათი წილის პროპორციულად. შპს-ს დაფუძნება შესაძლებელია როგორც ერთი, ისე რამდენიმე პარტნიორის მიერ, რაც მას მოქნილს ხდის სხვადასხვა ტიპის ბიზნესისთვის. მინიმალური საწესდებო კაპიტალის მოთხოვნის არარსებობა კი დამწყები ბიზნესებისთვის მნიშვნელოვან უპირატესობას წარმოადგენს.

ინდივიდუალური მეწარმე (ი/მ) წარმოადგენს იდეალურ არჩევანს მცირე ბიზნესებისა და ერთპიროვნული საქმიანობისთვის. ეს ფორმა გამოირჩევა მარტივი სტრუქტურითა და რეგისტრაციის გამარტივებული პროცედურებით. თუმცა, მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ, რომ ინდივიდუალური მეწარმე პასუხს აგებს მთელი თავისი ქონებით ბიზნეს ვალდებულებებზე, რაც გარკვეულ რისკებთანაა დაკავშირებული.

სააქციო საზოგადოება (სს) უმეტესად გამოიყენება მსხვილი ბიზნეს პროექტებისთვის და კომპანიებისთვის, რომლებსაც სურთ კაპიტალის მოზიდვა საფონდო ბირჟის მეშვეობით. სს-ს სტრუქტურა უფრო რთული და ფორმალიზებულია, მოითხოვს მინიმალურ საწესდებო კაპიტალს და ექვემდებარება მკაცრ საანგარიშგებო მოთხოვნებს. ეს ფორმა განსაკუთრებით მიმზიდველია იმ კომპანიებისთვის, რომლებიც გეგმავენ საჯარო ვაჭრობას და აქციების ემისიას.

სამართლებრივი ფორმის არჩევისას მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა ბიზნესის მასშტაბი, საქმიანობის სფერო, დაგეგმილი ზრდის ტემპი, საგადასახადო ოპტიმიზაციის შესაძლებლობები და პასუხისმგებლობის რისკები. სწორი არჩევანი დაგეხმარებათ თავიდან აიცილოთ სამომავლო სირთულეები და შექმნათ მყარი საფუძველი თქვენი ბიზნესის განვითარებისთვის.

რეგისტრაციის პროცედურა

კომპანიის დაფუძნების პირველი და უმნიშვნელოვანესი ეტაპი რეგისტრაციის პროცედურაა, რომელიც რამდენიმე აუცილებელ ნაბიჯს მოიცავს. ეს პროცესი საქართველოში საკმაოდ გამარტივებულია და შესაძლებელია მისი სწრაფად გავლა, თუმცა საჭიროა ყველა დეტალის გათვალისწინება.

პირველ რიგში, უნდა შეარჩიოთ კომპანიის სახელი, რომელიც უნდა იყოს უნიკალური და არ ემთხვეოდეს უკვე არსებულ კომპანიებს. სახელის შემოწმება შესაძლებელია საჯარო რეესტრის ვებგვერდზე. მნიშვნელოვანია, რომ სახელი არ შეიცავდეს შეურაცხმყოფელ ან აკრძალულ სიტყვებს და არ არღვევდეს სხვა კომპანიების სავაჭრო ნიშნებს.

შემდეგი ეტაპია საჭირო დოკუმენტაციის მომზადება. აუცილებელია დამფუძნებლების პასპორტის ასლები და კომპანიის წესდება, რომელშიც დეტალურად უნდა იყოს გაწერილი კომპანიის საქმიანობის სფერო, მართვის სტრუქტურა და პარტნიორების უფლება-მოვალეობები. წესდების შედგენისას რეკომენდებულია იურისტის კონსულტაცია, რათა დოკუმენტი სრულად შეესაბამებოდეს კანონმდებლობას.

იურიდიული მისამართის განსაზღვრა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხია. ეს შეიძლება იყოს როგორც საკუთარი, ისე ნაქირავები ფართი. მთავარია, მისამართი იყოს რეალური და კომპანიასთან დაკავშირება ამ მისამართზე შესაძლებელი იყოს. იურიდიული მისამართის დასადასტურებლად საჭიროა შესაბამისი დოკუმენტაცია - საკუთრების ან იჯარის ხელშეკრულება.

მომზადებული დოკუმენტაციით უნდა მიმართოთ იუსტიციის სახლს, სადაც შეგიძლიათ შეიტანოთ განაცხადი კომპანიის დარეგისტრირებისთვის. პროცედურა შესაძლებელია გაიაროთ როგორც ადგილზე, ისე ონლაინ პორტალის მეშვეობით. სტანდარტული რეგისტრაცია 1 სამუშაო დღეში სრულდება, თუმცა არსებობს დაჩქარებული მომსახურებაც დამატებითი საფასურის სანაცვლოდ.

რეგისტრაციის დასრულების შემდეგ აუცილებელია საბანკო ანგარიშის გახსნა. საქართველოს ბანკები სთავაზობენ სპეციალურ პაკეტებს ბიზნეს კლიენტებისთვის. ანგარიშის გასახსნელად საჭიროა კომპანიის სარეგისტრაციო დოკუმენტები, დირექტორის პირადობის მოწმობა და ხელმოწერის ნიმუში. რეკომენდებულია რამდენიმე ბანკის შეთავაზების შედარება საუკეთესო პირობების მისაღებად.

მთლიანი პროცესი, სწორად მომზადებული დოკუმენტაციის შემთხვევაში, შესაძლებელია დასრულდეს რამდენიმე დღეში. თუმცა, მნიშვნელოვანია ყველა ეტაპის გულდასმით დაგეგმვა და შესრულება, რათა თავიდან აიცილოთ შესაძლო შეფერხებები და დამატებითი ხარჯები.

საგადასახადო ვალდებულებები

საქართველოში კომპანიის დაფუძნებისას ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი საკითხია საგადასახადო ვალდებულებების სწორად გააზრება და შესრულება. ეს პროცესი იწყება კომპანიის საგადასახადო რეგისტრაციით, რომელიც ხორციელდება საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში კომპანიის რეგისტრაციასთან ერთად. რეგისტრაციის შემდეგ კომპანიას ენიჭება საიდენტიფიკაციო კოდი, რომელიც ამავდროულად წარმოადგენს საგადასახადო რეგისტრაციის ნომერსაც.

დღგ-ს გადამხდელად რეგისტრაცია სავალდებულო ხდება, როდესაც კომპანიის წლიური ბრუნვა აღემატება 100,000 ლარს ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული თვის განმავლობაში. თუმცა, ბიზნესს შეუძლია ნებაყოფლობით დარეგისტრირდეს დღგ-ს გადამხდელად ამ ზღვარის მიღწევამდეც, თუ ეს მისთვის ფინანსურად მომგებიანია. დღგ-ს განაკვეთი საქართველოში შეადგენს 18%-ს.

მოგების გადასახადის 15%-იანი განაკვეთი ვრცელდება კომპანიის დასაბეგრ მოგებაზე. 2017 წლიდან საქართველოში მოქმედებს ე.წ. "ესტონური მოდელი", რომლის მიხედვითაც კომპანიები მოგების გადასახადს იხდიან მხოლოდ მოგების განაწილებისას (დივიდენდის სახით) ან გარკვეული ტიპის ხარჯების გაწევისას, რაც მნიშვნელოვნად ამარტივებს საგადასახადო ადმინისტრირებას.

დასაქმებულთა ხელფასებიდან დამქირავებელი ვალდებულია დააკავოს 20%-იანი საშემოსავლო გადასახადი. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ 2019 წლიდან საქართველოში გაუქმდა საპენსიო და სოციალური გადასახადები, თუმცა ამოქმედდა საპენსიო დაგროვებითი სისტემა, სადაც თანაბრად მონაწილეობენ დასაქმებული, დამსაქმებელი და სახელმწიფო.

მცირე ბიზნესის სტატუსის მოპოვება შესაძლებელია იმ საწარმოებისთვის, რომელთა წლიური ბრუნვა არ აღემატება 500,000 ლარს. ამ სტატუსის მქონე კომპანიები სარგებლობენ მნიშვნელოვანი საგადასახადო შეღავათებით - მათი დასაბეგრი შემოსავალი იბეგრება მხოლოდ 1%-ით, ხოლო თუ მათი ერთობლივი შემოსავალი 500,000 ლარს არ აღემატება და დოკუმენტურად დადასტურებული ხარჯები შეადგენს შემოსავლის 60%-ს, საგადასახადო განაკვეთი იზრდება 3%-მდე.

ეს საგადასახადო სისტემა შექმნილია იმისთვის, რომ ხელი შეუწყოს ბიზნესის განვითარებას და ინვესტიციების მოზიდვას. თუმცა, რეკომენდებულია კვალიფიციური ბუღალტრის ან საგადასახადო კონსულტანტის დახმარების მიღება, განსაკუთრებით ბიზნესის საწყის ეტაპზე, რათა თავიდან აიცილოთ შესაძლო საგადასახადო დარღვევები და მათთან დაკავშირებული ჯარიმები.

დამატებითი მოთხოვნები

კომპანიის დაფუძნების შემდეგ არსებობს რიგი დამატებითი მოთხოვნები, რომელთა დაკმაყოფილებაც აუცილებელია ბიზნესის კანონიერად წარმართვისთვის. განვიხილოთ თითოეული მათგანი დეტალურად.

სპეციალური ლიცენზიების მოპოვება წარმოადგენს მნიშვნელოვან საკითხს კონკრეტული საქმიანობის განხორციელებისთვის. მაგალითად, სამედიცინო დაწესებულების, სათამაშო ბიზნესის, საბანკო საქმიანობის ან სამშენებლო კომპანიის შემთხვევაში საჭიროა შესაბამისი ლიცენზიების მოპოვება სახელმწიფო უწყებებიდან. ლიცენზიის მისაღებად კომპანიამ უნდა დააკმაყოფილოს დადგენილი სტანდარტები და მოთხოვნები, რაც ხშირად მოიცავს სპეციალური აღჭურვილობის, კვალიფიციური პერსონალის და უსაფრთხოების ნორმების დაცვას.

თანამშრომელთა დაქირავების პროცესი რეგულირდება საქართველოს შრომის კოდექსით. დამსაქმებელი ვალდებულია გააფორმოს შრომითი ხელშეკრულება წერილობითი ფორმით, უზრუნველყოს უსაფრთხო სამუშაო გარემო და დაიცვას შრომის კანონმდებლობით გათვალისწინებული ყველა ნორმა. განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს სამუშაო საათების, შვებულების, ზეგანაკვეთური სამუშაოს ანაზღაურების და სხვა უფლებების დაცვას.

ბუღალტრული აღრიცხვის წარმოება წარმოადგენს კანონით დადგენილ ვალდებულებას ყველა მოქმედი საწარმოსთვის. კომპანიამ უნდა აწარმოოს ფინანსური დოკუმენტაცია საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად, რაც მოიცავს შემოსავლების, ხარჯების, აქტივების და ვალდებულებების აღრიცხვას. რეკომენდებულია კვალიფიციური ბუღალტრის აყვანა ან საბუღალტრო მომსახურების აუთსორსინგი.

ყოველწლიური დეკლარაციების წარდგენა წარმოადგენს აუცილებელ მოთხოვნას საგადასახადო ორგანოებთან ურთიერთობისას. კომპანია ვალდებულია დროულად წარადგინოს მოგების, ქონების, დღგ-ს და სხვა გადასახადების დეკლარაციები. დეკლარაციების არასწორად ან დაგვიანებით წარდგენამ შეიძლება გამოიწვიოს ჯარიმები და სანქციები. მნიშვნელოვანია ყველა ვადის დაცვა და დოკუმენტაციის სწორად წარმოება.

ამ მოთხოვნების დაკმაყოფილება მოითხოვს სისტემურ მიდგომას და პროფესიონალურ მართვას. რეკომენდებულია იურიდიული და საბუღალტრო კონსულტაციების მიღება, განსაკუთრებით ბიზნესის საწყის ეტაპზე, რათა თავიდან იქნას აცილებული შესაძლო დარღვევები და პრობლემები.

მოკლე შეჯამება

საქართველოში კომპანიის დაარსება წარმოადგენს მარტივ და ეფექტურ პროცესს, რომელიც სახელმწიფოს მხრიდან მაქსიმალურადაა გამარტივებული. თანამედროვე ციფრული სერვისებისა და გამჭვირვალე პროცედურების წყალობით, ბიზნესის რეგისტრაცია შესაძლებელია რამდენიმე სამუშაო დღეში. თუმცა, წარმატებული სტარტისთვის მნიშვნელოვანია რამდენიმე საკვანძო ასპექტის გათვალისწინება.

პირველ რიგში, რეკომენდებულია კვალიფიციური იურიდიული კონსულტაციის მიღება, რაც დაგეხმარებათ თავიდან აიცილოთ პოტენციური შეცდომები და დროულად გაიაროთ ყველა საჭირო პროცედურა. პროფესიონალი იურისტის დახმარებით შეძლებთ სწორად შეარჩიოთ ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმა და მოამზადოთ ყველა საჭირო დოკუმენტაცია.

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს საკანონმდებლო მოთხოვნების სრულ შესრულებას. ეს მოიცავს როგორც საგადასახადო ვალდებულებების, ისე შრომითი კანონმდებლობის, ლიცენზირების და ნებართვების მოთხოვნების დაცვას. სწორედ კანონმდებლობის ზედმიწევნით ცოდნა და შესრულება წარმოადგენს წარმატებული ბიზნეს საქმიანობის საფუძველს.

საბოლოოდ, საქართველოში კომპანიის დაფუძნება არის ხელმისაწვდომი და პერსპექტიული ნაბიჯი, რომელიც სწორი მიდგომითა და დაგეგმვით, შესაძლებლობას გაძლევთ წარმატებით განახორციელოთ თქვენი ბიზნეს იდეები. მთავარია, გაითვალისწინოთ ყველა საჭირო მოთხოვნა და საჭიროების შემთხვევაში მიმართოთ პროფესიონალებს დახმარებისთვის.